Ιστορία μιας πόλης | Ascolta podcast online

Episodi disponibili

5 risultati 146

Γιατί έθαβαν βρέφη μέσα σε αγγεία στο Βαθύ στης Αστυπάλαιας;
Ένα νησί των Δωδεκανήσων με πλούσια ιστορία, σημαντικός σταθμός στο Αιγαίο ήδη από την προϊστορική περίοδο. Αρχαιολογικά ευρήματα αποδεικνύουν την παρουσία Μινωιτών, Μυκηναίων και Κλασικών πολιτισμών, ενώ τα ρωμαϊκά και βυζαντινά κατάλοιπα μαρτυρούν τη συνεχή κατοίκησή της. Το Βαθύ της Αστυπάλαιας έχει αποκτήσει ιδιαίτερο αρχαιολογικό ενδιαφέρον λόγω των συνεχιζόμενων ανασκαφών που φέρνουν στο φως νέα ευρήματα για την ιστορία του νησιού. Πρόκειται για μια περιοχή που κρύβει ίχνη από διάφορες χρονικές περιόδους, αποδεικνύοντας τη διαχρονική σημασία της.Ένα από τα πιο εντυπωσιακά αρχαιολογικά ευρήματα της Αστυπάλαιας είναι το μοναδικό νεκροταφείο βρεφών, που έχει ανακαλυφθεί στην περιοχή. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη γνωστή νεκρόπολη βρεφών στον κόσμο, χρονολογούμενη στην ελληνιστική περίοδο. Οι αρχαιολόγοι έχουν ανακαλύψει εκατοντάδες ταφές νεογνών μέσα σε πήλινα αγγεία, μια ταφική πρακτική που συνδέεται με συγκεκριμένες λατρευτικές και κοινωνικές συνθήκες της εποχής.Επιπλέον, η ευρύτερη περιοχή του Βαθέος συνεχίζει να αποκαλύπτει στοιχεία για την κατοίκηση και τη ναυτική δραστηριότητα της Αστυπάλαιας, καθώς βρίσκεται σε κομβικό σημείο των θαλάσσιων δρόμων του Αιγαίου. Τα ρωμαϊκά και βυζαντινά κατάλοιπα μαρτυρούν ότι το νησί διατήρησε τη στρατηγική και εμπορική του σημασία για αιώνες.Η αρχαιολογική έρευνα στην Αστυπάλαια παραμένει δυναμική, αποκαλύπτοντας συνεχώς νέα στοιχεία για τον πολιτισμό και την καθημερινή ζωή των ανθρώπων που έζησαν στο νησί.Ο Ανδρέας Γ. Βλαχόπουλος, καθηγητής Προϊστορικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, γεννήθηκε στην Πάτρα το 1965 και σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, όπου ειδικεύτηκε στην Προϊστορική Αρχαιολογία. Έλαβε το διδακτορικό του το 1995 και τιμήθηκε με το Michael Ventris Memorial Award for Mycenaean Studies (1997). Υπήρξε υπότροφος σε πανεπιστήμια όπως το La Sapienza, το Princeton και το NYU, ενώ έχει εργαστεί στην Ελβετική Αρχαιολογική Σχολή, στο Υπουργείο Πολιτισμού και σε ανασκαφές στη Θήρα, τη Νάξο και την Πυλία. Από το 2011 διευθύνει την Αρχαιολογική Έρευνα Πεδίου στο Βαθύ Αστυπάλαιας και από το 2024 το πρόγραμμα στο Κόκκινο Βουνό Θήρας. Η έρευνα και οι δημοσιεύσεις του αφορούν τη Μυκηναϊκή Νάξο, το Μετανακτορικό Αιγαίο, τις Θηραϊκές τοιχογραφίες και τη Μυκηναϊκή Πυλία. Είναι τακτικός εταίρος της Αρχαιολογικής και της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας και αντεπιστέλλον μέλος του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου.
--------
33:00
Δωσίλογοι: Ποιοι και γιατί συνεργάστηκαν με τους κατακτητές;
Πώς επιχειρήθηκε η αναθεώρηση της εικόνας των δωσιλόγων τις δεκαετίες που ακολούθησαν μετά την Κατοχή και τα Δεκεμβριανά, και ποια ήταν η επίδραση αυτής της αναθεώρησης στη δημόσια ιστορική μνήμη; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Μενέλαο Χαραλαμπίδη για ένα θέμα ταμπού.Πώς ορίζεται ο δωσίλογος στην κατοχική Αθήνα; Ποιες κοινωνικές τάξεις, πολιτικά κόμματα, φύλα και ηλικιακές ομάδες συμμετείχαν σε δωσιλογικές δραστηριότητες; Ποιοι παράγοντες συνέβαλαν στην ανάδειξη των δωσιλογικών ομάδων κατά τη διάρκεια της Κατοχής και ποιος ήταν μετέπειτα ο ρόλος τους στα Δεκεμβριανά; Με ποιους τρόπους η βρετανική στρατιωτική διοίκηση αξιοποίησε τους δωσίλογους κατά τις συγκρούσεις του Δεκεμβρίου 1944; Ποιοι ήταν οι στόχοι και οι συνέπειες αυτής της συνεργασίας; Πώς εξελίχθηκε η σχέση των Ταγμάτων Ασφαλείας και άλλων δωσιλογικών σχηματισμών με τις βρετανικές και κυβερνητικές δυνάμεις μετά την απελευθέρωση της Αθήνας; Με ποια μέσα οι δωσιλογικές ομάδες επιδίωξαν να δικαιολογήσουν τη συνεργασία τους με τις δυνάμεις Κατοχής; Σε ποιο βαθμό τα γεγονότα των Δεκεμβριανών επηρέασαν τη δικαστική μεταχείριση των δωσιλόγων μετά το τέλος του Εμφυλίου Πολέμου; Υπήρξε απονομή δικαιοσύνης ή επικράτησε η ατιμωρησία; Ο Μενέλαος Χαραλαμπίδης γεννήθηκε το 1970 στην Αθήνα. Σπούδασε οικονομικά στο Πανεπιστήμιο Πειραιά και Ιστορία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Η διδακτορική του διατριβή δημοσιεύθηκε το 2012 με τίτλο Η εμπειρία της Κατοχής και της Αντίστασης στην Αθήνα, ενώ το δεύτερο βιβλίο του, με τίτλο Δεκεμβριανά 1944. Η μάχη της Αθήνας, κυκλοφόρησε το 2014 – και τα δύο από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια. Έχει συνεπιμεληθεί τρεις συλλογικούς τόμους σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, ενώ πολλά άρθρα του έχουν δημοσιευθεί σε ιστορικά περιοδικά και εφημερίδες. Ιδρυτικό μέλος του Φόρουμ Κοινωνικής Ιστορίας, έχει συνδιοργανώσει τέσσερα συνέδρια. Από το 2013 ασχολείται συστηματικά με τη Δημόσια Ιστορία. Πραγματοποιεί ιστορικούς περιπάτους στο κέντρο της Αθήνας για την περίοδο της Κατοχής και των Δεκεμβριανών, με τη συμμετοχή εκατοντάδων πολιτών, καθώς και (από τον Δεκέμβριο του 2019) ιστορικούς περιπάτους με μικρά γκρουπ κάθε εβδομάδα στο πλαίσιο του Athens History Walks. Είναι ένας από τους σχεδιαστές του μεταπτυχιακού προγράμματος «Δημόσια Ιστορία» στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, καθώς και ο εμπνευστής και επιστημονικός υπεύθυνος των δράσεων με τίτλο «12 Οκτωβρίου 1944. Η Αθήνα Ελεύθερη», οι οποίες, υλοποιημένες από το 2015 ως το 2019, καθιέρωσαν τον μαζικό εορτασμό της απελευθέρωσης της Αθήνας από τους Γερμανούς και αποτέλεσαν μία από τις μεγαλύτερες εκδηλώσεις δημόσιας ιστορίας στην Ελλάδα.
--------
30:23
Από τι πέθαναν δεκάδες χιλιάδες Αθηναίοι το 430 π.Χ.;
Πότε και μέσα σε ποιες συνθήκες εμφανίστηκε ο λοιμός των Αθηνών, γνωστός και ως λοιμός του Θουκυδίδη, που έπληξε την Αθήνα κατά το δεύτερο έτος του Πελοποννησιακού Πολέμου, στις αρχές του καλοκαιριού του 430 π.Χ; Τι γνωρίζουμε για το είδος της ασθένειας; Έχει ταυτιστεί με κάποια γνωστή νόσο; Πώς αντιμετώπισαν την επιδημία οι γιατροί της εποχής; Εκτός από τις απόψεις της ιατρικής, δόθηκαν στον λοιμό άλλες ερμηνείες, και ποιες ήταν αυτές; Γιατί είναι τόσο σημαντικός ο τρόπος που αντιμετωπίζονται οι νεκροί, τη στιγμή που κινδυνεύουν άμεσα όσοι είναι ακόμα ζωντανοί;Ποιες ήταν οι επιπτώσεις αυτού του λοιμού στην Αθήνα του 5ου αιώνα; Και οι μακροπρόθεσμες συνέπειες, ποιες ήταν;
--------
38:29
ΑΣΚΤ: Εδώ γεννήθηκαν οι μεγαλύτεροι Έλληνες καλλιτέχνες
Η Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών υπήρξε θεμέλιος λίθος για την ελληνική τέχνη, με σημαντικούς δασκάλους όπως οι Γιάννης Μόραλης, Γιάννης Μόραλης να συμβάλλουν στην ανάπτυξή της. Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με την ιστορικό τέχνης Χριστίνα Δημακοπούλου για την καθοριστική τους επιρροή.Ποια ήταν η αρχική μορφή της ΑΣΚΤ και πώς εξελίχθηκε σε αυτόνομη σχολή; Ποιος ήταν ο ρόλος του Πολυτεχνείου στη λειτουργία της ΑΣΚΤ κατά τα πρώτα χρόνια; Πώς επηρεάστηκε η διδασκαλία της τέχνης στην ΑΣΚΤ από τις κοινωνικές και πολιτικές αλλαγές του 20ού αιώνα;Ποιο ήταν το κύριο εκπαιδευτικό πρόγραμμα της σχολής κατά τον 19ο και 20ό αιώνα; Ποιες ήταν οι σημαντικότερες μεταρρυθμίσεις που πραγματοποιήθηκαν στην ΑΣΚΤ τον 20ό αιώνα; Ποια ήταν η σχέση της ΑΣΚΤ με διεθνή καλλιτεχνικά ρεύματα και οργανισμούς;Πώς διαμορφώθηκε η αρχιτεκτονική και οι υποδομές της σχολής μέσα στον χρόνο; Ποια ήταν η θέση των γυναικών στην ΑΣΚΤ και πώς εξελίχθηκε η συμμετοχή τους στην καλλιτεχνική εκπαίδευση;Ποιες ήταν οι επιδράσεις της ΑΣΚΤ στη σύγχρονη ελληνική τέχνη και τους καλλιτέχνες που φοίτησαν εκεί;Η Χριστίνα Δημακοπούλου σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και Ιστορία της Τέχνης στο πανεπιστήμιο Université de Paris I. Το 2018 υποστήριξε την διδακτορική της διατριβή στο Τμήμα Θεωρίας και Ιστορίας της Τέχνης της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών. Έχει διδάξει ιστορία της τέχνης στην ΑΣΚΤ και είναι μέλος ΣΕΠ στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Είναι επίσης μέλος της επιστημονικής επιτροπής της εξαμηνιαίας επιστημονικής επιθεώρησης ΚΡΙΣΗ.
--------
29:35
Νέα Μάκρη: Ο προσφυγικός συνοικισμός που εξελίχθηκε σε λουτρόπολη
Από τις ιωνικές κωμοπόλεις Μάκρη και Λιβίσι, στα παράλια της Λυκίας στη νοτιοδυτική Μικρά Ασία, οι πρόσφυγες από αυτές τις περιοχές εγκαταστάθηκαν στη βορειοανατολική Αττική, ιδρύοντας τη Νέα Μάκρη, το 1924. Η Ευαγγελία Αχλάδη μιλά στην Αγιάτη για τη νεότερη και τη σύγχρονη ιστορία της Νέας Μάκρης που από προσφυγικός συνοικισμός εξελίχθηκε σε λουτρόπολη.Aπό πού προέρχονταν οι πρόσφυγες που ίδρυσαν τη Νέα Μάκρη; Ποια ήταν τα βασικά χαρακτηριστικά της οικονομίας των κοινοτήτων από τις οποίες προέρχονταν οι Μακρολιβισιανοί πρόσφυγες; Ποιοι λόγοι οδήγησαν στη ραγδαία ανάπτυξη της Μάκρης μετά το 1840;Ποιος ήταν ο ρόλος του Παλλύκιου Συλλόγου «Τελμησσός» στην ίδρυση του προσφυγικού οικισμού Ξυλοκέριζα; Ποια ήταν η πορεία του προσφυγικού οικισμού της Νέας Μάκρης από την αγροτική εγκατάσταση στη σημερινή της μορφή; Ποιες ήταν οι κύριες δυσκολίες που αντιμετώπισαν οι πρόσφυγες τα πρώτα χρόνια εγκατάστασής τους; Πώς συνέβαλαν οι πρόσφυγες στη γενικότερη ανάπτυξη της ελληνικής κοινωνίας, τόσο οικονομικά όσο και πολιτιστικά; Ποιοι σημαντικοί άνθρωποι προέρχονταν από τις κοινότητες των Μακρολιβισιανών και πώς διακρίθηκαν;Πώς αποτυπώνεται η ιστορία των Μικρασιατών προσφύγων στη σημερινή πολιτιστική και κοινωνική ζωή της Ελλάδας; Ποια η σημασία της διατήρησης της μικρασιατικής μνήμης από φορείς όπως η Εταιρεία Ιστορικών Ερευνών «Λυκία»;Η Ευαγγελία Αχλάδη είναι Υπεύθυνη της Βιβλιοθήκης και του Προγράμματος Ελληνικών του Πολιτιστικού Κέντρου της Ελλάδας στην Κωνσταντινούπολη (Σισμανόγλειο Μέγαρο-Γενικό Προξενείο της Ελλάδας στην Κων/πολη). Είναι ιδρύτρια της Εταιρείας Ιστορικών Μελετών «Λυκία», που μελετά την ιστορία της Μ. Ασίας με έμφαση στην περιοχή της Λυκίας.Επίσης, είναι ερευνήτρια-ιστορικός του μικρασιατικού ελληνισμού. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα εντοπίζονται στην Οθωμανική ιστορία του 20ού αιώνα και ιδιαιτέρως στην κοινωνική και εκπαιδευτική ιστορία των ελληνορθόδοξων κοινοτήτων. Έχει επιμεληθεί σειρά εκδόσεων για τη Μάκρη και το Λιβίσι Μ. Ασίας αλλά και τους Έλληνες της Πόλης (Η Λυκία στον Τύπο του 19ου και του 20ου αιώνα (2021), Δ. Καλαφάτης Σύλλογος «Τελμησσός», Η Λογιοσύνη της Πόλης (2023), «Αριστείδης Γεωργαντζόγλου (Αριστείδη Πασά): «Προσωπικότης της άλλοτε αυτοκρατορίας»», Δελτίο Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών 22 (2023) 245-284.
--------
30:15